Józef Franczak, pseudonim „Laluś” lub „Lalek”, jest uważany za ostatniego żołnierza wyklętego, który stawiał opór komunistycznej władzy w Polsce po II wojnie światowej. Jego życie i działalność partyzancka symbolizują tragiczne losy polskich bohaterów walczących o niepodległość Polski w czasach, gdy kraj znalazł się pod komunistycznym reżimem.

Franczak urodził się w ubogiej chłopskiej rodzinie i wcześnie wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie ukończył szkołę żandarmerii. Jego walka rozpoczęła się po agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku, kiedy to udało mu się uciec z sowieckiej niewoli. W latach okupacji niemieckiej dołączył do Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. Po zakończeniu wojny nie złożył broni, mimo że został zmuszony do służby w II Armii Wojska Polskiego. Po dezercji w 1945 roku, zaangażował się w działalność podziemną, walcząc z władzą ludową i unikając aresztowania przez wiele lat.

Jego działalność partyzancka była pełna dramatycznych momentów, w tym brawurowych ucieczek, takich jak ta z 1946 roku, gdy udało mu się zbiec po aresztowaniu przez UB. Przez wiele lat ukrywał się, organizując zamachy na funkcjonariuszy i konfidentów władzy komunistycznej.

W 1963 roku, po zdradzie ze strony bliskiego krewniaka jego narzeczonej, został otoczony i zginął w walce z funkcjonariuszami ZOMO. Po jego śmierci ciało zostało zbezczeszczone na polecenie prokuratora, który nakazał odcięcie głowy, rzekomo w celu prowadzenia dalszego śledztwa. Bezgłowe ciało zostało pochowane w bezimiennym grobie, a czaszka Franczaka przez wiele lat była wykorzystywana w celach dydaktycznych na lubelskiej Akademii Medycznej. Dopiero w 2014 roku, po latach poszukiwań prowadzonych przez IPN, czaszka została odnaleziona i pochowana razem z resztą szczątków Józefa Franczaka w 2015 roku.

Jego historia pozostaje symbolem nieugiętej walki o wolność i tragicznym świadectwem losów wielu polskich patriotów, którzy nie zaakceptowali powojennej komunistycznej rzeczywistości.

Więcej informacji na temat naszego patrona można znaleźć tutaj: